Sürücü Belgesi Başvurusu, Yenileme ve Sağlık Şartları
Sürücü belgesine ilk kez başvurulması, süresi dolduğu için yenilenmesi veya trafik polisi tarafından geri alınma işlemleri çeşitli durumlarda gündeme gelebilir.
Sürücü Belgesi Alımı ve Sağlık Muayenesi Şartları
Sürücü belgesi için yapılan ilk başvuru ya da süresinin dolması nedeniyle yenilenmesi işlemlerinde sağlık muayenesi zorunludur. Ayrıca, kişinin sağlık durumunda değişiklik meydana gelmesi durumunda, Karayolları Trafik Kanunu’nun 45. maddesi kapsamında trafik görevlilerinin işlem yapma yükümlülüğü vardır. Eğer kişinin sağlık durumu trafikte araç kullanımına engel olacak şekilde değişiklik gösterirse, sürücü belgesinin geri alınması ve kişinin sağlık kuruluşuna sevk edilmesi zorunludur.
Sağlık muayenesi sonucunda kişiye “sürücü olabilir” raporu verilirse, sürücü belgesi iade edilir. Ancak, sağlık durumunun araç kullanmaya elverişsiz olduğu tespit edilirse kişi araç kullanamaz.
Sağlık Muayenesi Nerelerde Yapılır?
Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastaneler, üniversite hastaneleri, aile sağlığı merkezleri ve özel hastanelerdeki hekimler genel sağlık muayenesi yapabilir. Muayeneden önce, kişinin yazılı beyanı alınır ve aşağıdaki durumlar kontrol edilir:
- İşitme kaybı, denge problemleri veya baş dönmesi
- Uyku bozuklukları (örn. Obstrüktif Uyku Apnesi Sendromu)
- Günlük hayatı etkileyen fiziksel ve nörolojik rahatsızlıklar
- Göz sağlığı (örn. renk körlüğü, gece körlüğü, katarakt)
- Kalp ve damar hastalıkları, hipertansiyon
- Ruhsal bozukluklar ve bağımlılık durumları
İlk muayenede sağlık durumuyla ilgili şüphe uyandıran veya raporla kesinleşemeyen durumlar, ilgili uzman hekimlere sevk edilir. Uzman hekimlerin değerlendirmesiyle sağlık raporu düzenlenir.
Engelli Bireyler İçin Özel Tertibatlı Araçlar
Fiziksel engelleri bulunan bireyler, özel tertibatlı araçlarla güvenli şekilde araç kullanabilirler. Özel tertibatlı araçlar, engelli bireylerin ihtiyaçlarına göre modifiye edilmiş olup şu düzenlemeleri içerebilir:
- Direksiyon, fren ve gaz pedalı üzerinde yapılan değişiklikler
- El kontrollü mekanizmalar
- Protez veya ortez kullanıcıları için ek ekipmanlar
- Özel Tertibatlı Araç Kullanım Şartları
Sürücü Adayları ve Sürücülerde Aranacak Sağlık Şartları ile Muayenelerine Dair Yönetmelik kapsamında, özel tertibatlı araç kullanımı için fiziksel engelin veya sağlık durumunun standart araç kullanımını engellemesi ve sağlık raporunda özel tertibat ihtiyacının açıkça belirtilmesi gereklidir.
Özel Tertibatlı Araç Kullanımı Süreci
- İlk Sağlık Muayenesi: Sürücünün genel sağlık durumu ve engel durumu değerlendirilir. Eğer standart araç kullanımı uygun değilse, özel tertibatlı araç önerilir.
- Uzman Hekim Değerlendirmesi: İlk muayene sonrası, sürücü adayının durumuna göre ortopedi, nöroloji veya fizik tedavi uzmanlarına yönlendirilir.
- İl Sağlık Müdürlüğü İncelemesi: Sağlık raporu, İl Sağlık Müdürlüğü’nün oluşturduğu komisyon tarafından değerlendirilir. Araçta yapılması gereken değişiklikler ve sürücü belgesine eklenecek kodlar belirlenir.
- Araç Tadilatı ve Kontrol: Komisyonun belirlediği düzenlemeler araca uygulanır. Araç tadilat sonrası kontrol edilip onaylanır.
- Sürücü Belgesi Düzenlemesi: Sürücü belgesine, kişinin yalnızca özel tertibatlı araç kullanabileceğini gösteren özel kodlar eklenir.
Hukuki Yönden Sürücü Belgesi ve Sağlık Raporları
Sürücü olamaz kararlarına karşı idare mahkemelerinde dava açılabilir. Ancak bölge idare mahkemesi kararları, temyiz kapsamı dışında kalan durumlarda kesin hüküm niteliğindedir. Örneğin:
Danıştay Sekizinci Dairesi (Esas No: 2022/2842; Karar No: 2022/3360): Bölge idare mahkemesinin kararlarının, meslekten men veya ticari faaliyet engeli gibi durumlar içermediği sürece temyize kapalı olduğu belirtilmiştir.
Sağlık Durumu Değişmeden “Sürücü Olur” ve “Sürücü Olamaz” Kararları Verilemez
Danıştay kararları, sağlık durumunda değişiklik olmadığı halde sürücü adayları hakkında çelişkili sağlık raporları düzenlenemeyeceğini açıkça belirtmiştir. Örneğin:
Danıştay On Beşinci Daire (Esas No: 2018/2671; Karar No: 2018/8303): Aynı tanıya sahip bir kişiye 2007 ve 2015 yıllarında “sürücü olabilir” ve “sürücü olamaz” şeklinde farklı raporlar verilmiş olmasını hukuka aykırı bulunmuştur. Eksik inceleme ile verilen kararların yeniden değerlendirilmesi gerektiği belirtilmiştir.
Engel Durumu Değişmediği Halde Sağlık Raporu Talep Edilemez
Danıştay Onuncu Daire (Esas No: 2020/3255; Karar No: 2020/6405): Bir bireyin engel durumu değişmediği halde yeniden sağlık raporu alınmasının istenmesi hukuka aykırı bulunmuştur. Karayolları Trafik Kanunu’nun 45. maddesi gereği, sadece sağlık durumunda değişiklik varsa rapor talep edilebilir.
Sonuç: Engelli Bireyler ve Sürücü Belgesi Prosedürleri
Engelli bireylerin bağımsız hareket kabiliyeti için özel tertibatlı araç kullanımı büyük bir fırsattır. Ancak, süreçlerin yasal çerçevede eksiksiz tamamlanması ve sağlık raporlarının dikkatle düzenlenmesi önemlidir. Sağlık durumunda değişiklik olmadıkça, keyfi olarak bireylerin yeniden değerlendirilmesi veya sürücü belgesinin keyfi şekilde iptal edilmesi hukuka aykırıdır.
Bu yazı, sürücü belgesi alımı, özel tertibatlı araç kullanımı ve hukuki süreçler hakkında bilgilendirme amaçlıdır. Daha fazla bilgi için büromuzla iletişime geçebilir ve hukuki destek alabilirsiniz.