Tiny House’lar Hakkında Hukuki Bilgilendirme: Ruhsat, İmar ve Yasal Durum
Tiny house yaşam tarzı, son yıllarda Türkiye’de özellikle İzmir, Menderes, Seferihisar ve Urla gibi sahil bölgelerinde hızla yaygınlaşmaya başladı. Gerek barınma maliyetlerinin artması, gerekse tatil amaçlı konaklama seçenekleri arasında daha ekonomik alternatifler aranması, tiny house’ları cazip kılıyor. Google’da yapılan “tiny house satılık”, “tiny house airbnb” veya “sahibinden tiny house” gibi aramalar da bu ilginin ne denli büyük olduğunu gösteriyor.
Ancak bu minik evler, bazı durumlarda büyük hukuki sorunlara yol açabiliyor. Gelin, tiny house mobil evler hakkında Türk hukuk sistemi ne diyor, hangi durumlarda yapı ruhsatı gerekiyor, birlikte göz atalım.
Tiny House Ne Demek?
Tiny house; genellikle 20 ila 30 metrekare zemin alanına sahip, tekerlekli taşınabilir ya da sabit yapılar olarak karşımıza çıkar. “Big tinyhouse” terimiyle de anılan bu yapılar, barınma veya tatil amaçlı kullanıldığında mobil yaşam tarzına imkan tanır.
Artan gayrimenkul fiyatları nedeniyle vatandaşlar uygun maliyetli barınma çözümleri arayışında. Bu kapsamda İzmir, Muğla, Antalya gibi illerde yaşayanlar, yazlık bölgelerde tiny house satın alarak ya da kiralayarak daha ekonomik tatil olanaklarına ulaşmayı hedeflemektedir.
Tiny House’un Türk Hukuku Kapsamındaki Niteliği
Tiny house’lar bazı durumlarda yapı ruhsatı gerektirmeyen römork vasfında tescil ettirilerek yasal süreci es geçmeye çalışmaktadır. Uygulamada, bu yapılar Karayolları Trafik Yönetmeliği’nin 3. maddesinin C bendinin 20. fıkrasına göre “O2 sınıfı motorsuz araç” yani römork olarak ruhsatlandırılmaktadır.
Yönetmelik uyarınca, plaka ve ruhsat işlemleri tamamlanan bu araçlar motorlu taşıtlarla çekilebilecek biçimde tasarlandığı için trafik tescil işlemleri sonrası ayrı bir izne gerek kalmaksızın kullanılabilmektedir.
Tiny House’lar İçin Ruhsat Almak Zorunlu mu?
Bu konuda en çok sorulan sorular arasında şunlar yer alıyor:
- Tiny house imar izni gerekli mi?
- Tiny house yasal mı?
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, 04/10/2023 tarihli resmi görüş yazısıyla bu konuya açıklık getirmiştir.
Eğer tiny house:
- Konut ya da ticari amaçla kullanılıyorsa,
- Elektrik, su, kanalizasyon gibi altyapılardan yararlanıyorsa,
- Isıtma sistemi kuruluyorsa,
- Sabit bir zemine oturtulmuşsa,
Yapı ruhsatına tabi olacak ve İmar Kanunu hükümleri uygulanacaktır.
Bunların dışında kalan, yani sadece plakalı ve çekilebilir karavan statüsünde kalan yapılar için yapı ruhsatı aranmayacaktır.
Tiny House Yerleşimi İçin Uygun Araziler
Tiny house’unuzu tatil evi ya da kalıcı konut olarak kullanmak istiyorsanız, yapı ruhsatı almanız gerekecektir. Bu durumda tiny house’un yer aldığı arazinin:
- İmar iznine sahip olması
- İnşaata uygun nitelikte olması
- Gerekli altyapı bağlantılarının sağlanabiliyor olması gerekir.
Urla, Menderes ve Seferihisar gibi bölgelerde yapı ruhsatına uygun imarlı arsalar üzerine kurulum yapılması, hukuki riskleri en aza indirir.
Yönetmelik Değişikliği Ne Getirdi?
18 Ocak 2024 tarihli “Turizm Tesislerinin Niteliklerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik” ile tiny house’lar mobil evler olarak tanımlanmıştır. Ancak bu yönetmelik sadece:
- Turizm yatırımı kapsamında bulunan,
- Turizm işletme belgeli tesisleri kapsar.
Kendi arazisinde şahsi kullanım amacıyla tiny house bulunduran kişiler bu kapsamda değerlendirilmez. Yani yönetmelikte belirtilen sınırlamalar kişisel amaçlarla tiny house satın alan kişiler için için bağlayıcı değildir.
Tiny House Yıkım Kararı ve İdari Para Cezalarına Karşı Hukuki Yol
Tiny house sahiplerinin en çok karşılaştığı sorunlardan biri, ilgili belediye ya da valiliklerce yıkım kararı tebliğ edilmesi veya idari para cezası uygulanmasıdır. Bu kararların dayanağı genellikle, tiny house’un ruhsatsız bir yapı olarak değerlendirilmesi ya da imar planına aykırı biçimde konumlandırılmasıdır.
Bu tür bir durumla karşılaştığınızda, tebliğ edilen karara karşı itiraz hakkınız vardır. Yıkım kararına itiraz ve idari para cezasına karşı dava açma hakkınız bulunmaktadır. Bu süreçte bir idare hukuku avukatı ile çalışmak, hem sürecin doğru yönetilmesi hem de hak kayıplarının önlenmesi açısından büyük önem taşır.
Özellikle tiny house İzmir, Urla, Seferihisar ve Menderes gibi bölgelerde, yerel belediyelerin uygulamaları farklılık gösterebileceğinden, tebliğ edilen yıkım kararlarının veya idari para cezalarının hukuki dayanağı mutlaka detaylı şekilde analiz edilmelidir.
Bahsettiğimiz üzere, belirli koşullar sağlandığında tiny house için yapı ruhsatı gerekmeyebilir. Ancak uygulamada bu durum dikkate alınmaksızın, birçok tiny house sahibine haksız yere idari para cezası uygulanmakta ve yıkım kararları tebliğ edilmektedir.
Bu tür durumlarla karşılaşıldığında bir avukat aracılığıyla yıkım kararına itiraz edilmesi ve idari para cezası iptali için dava açılması mümkündür. Avukat desteğiyle yürütülecek iptal davaları, hem yıkım işleminin durdurulmasını hem de haksız cezaların iptalini sağlar.
Tiny House ve İmar Kirliliğine Neden Olma Suçu
Tiny house gibi yapılarda yapı ruhsatı alınması gerekirken yapı ruhsatı alınmaması yalnızca idari yaptırımlara değil, aynı zamanda cezai sorumluluğa da yol açabilir. Türk Ceza Kanunu’nun 184. maddesi uyarınca bu durum, “imar kirliliğine neden olma suçu” kapsamında değerlendirilir.
Tiny house sahipleri çoğu zaman bu riski fark etmeden hareket etmektedir. Ancak, bir şikayet ya da denetim sonrası savcılık tarafından re’sen soruşturma başlatılması mümkündür. Bu gibi durumlarda hukuki ve cezai sorumluluklar iç içe geçmekte ve sürecin profesyonelce yürütülmesi gerekmektedir.
Avukat olarak, sadece idari süreçlerde değil, aynı zamanda imar kirliliği suçuna ilişkin ceza davalarında da hukuki destek sunmaktayız. Suçlamanın haksız veya dayanıksız olduğu durumlarda savunmanızın etkili şekilde hazırlanması ve mahkemeye sunulması büyük önem taşır.
Tiny house yatırımı yapmadan önce gerekli yasal süreçlerin titizlikle takip edilmesi, hukuki danışmanlık alınması ileride adli yaptırımlarla karşılaşmamak adına hayati önemdedir.
