Havayolu Yolcu Hakları Rehberi: Uçuş İptali, Gecikme ve Uçağa Alınmama
Havayoluyla seyahat eden yolcuların haklarını korumak amacıyla hazırlanan SHY-YOLCU Yönetmeliği, uçuş iptali, uzun gecikme veya uçağa alınmama gibi durumlarda yolcuların sahip olduğu hakları detaylı şekilde düzenler. Bu yönetmelik, Türkiye’den yapılan tüm uçuşlarda geçerli olup, yolculara tazminat, geri ödeme, alternatif uçuş, konaklama ve iletişim desteği gibi temel güvenceler sunar. İster tarifeli ister tarifesiz uçuş olsun, ister ücretli ister mil/puanla seyahat edin, bu haklardan yararlanabilirsiniz. Yönetmelik, havayolu şirketlerinin yolculara karşı yükümlülüklerini açıkça belirleyerek adil ve şeffaf bir seyahat deneyimi sağlamayı hedefler. Haklarınızı bilmek ve gerektiğinde talep etmek, olası mağduriyetlerin önüne geçmenin ilk adımıdır.
1. Yönetmeliğin Amacı ve Kapsamı (Md. 1-4)
- Amacı: Uçuş iptali, gecikme veya uçağa alınmama durumunda yolcuların asgari haklarını düzenlemek.
- Kimler Kapsanır?
- Türk/yabancı havayollarının Türkiye’den yaptığı tüm uçuşlar.
- Ücretsiz, mil/puanla veya indirimli biletle seyahat edenler.
- Check-in’e uçuştan 45 dakika önce başvuran yolcular.
- İstisna: Paket turlar için ayrı bir yönetmelik geçerlidir.
2. Uçağa Kabul Edilmeme (Denied Boarding) – Md. 5
- Havayolu Önce Gönüllü Arar: Rezervasyondan vazgeçecek yolculara:
- Tazminat + 9. madde yardımları (yemek, konaklama vb.).
- Gönüllü Çıkmazsa: Zorunlu alınmama durumunda:
- Derhal Md. 8 (tazminat), Md. 9 (geri ödeme/alternatif uçuş), Md. 10 (yardım) uygulanır.
- Sağlık/güvenlik gibi meşru sebepler dışında keyfi alınmama yasaktır.
3. Uçuş İptali (Md. 6)
Bildirim Süresine Göre Tazminat (Md. 6/2):
Bildirim Zamanı Tazminat Şartı >14 gün önce tazminat yoktur.
7-14 gün önce Alternatif uçuşla max 2 saat erken kalkış + 4 saat geç varış sağlanmazsa tazminat hakkı vardır.
Alternatif uçuşla max 1 saat erken kalkış + 2 saat geç varış sağlanmazsa tazminat hakkı vardır.
Tazminat Miktarları (Md. 8):
Mesafe Tutar (Avro) İç Hat ≤1500 km 250 100 1501-3500 km 400 – >3500 km 600 –
- Ödeme Şekli: Nakit, banka havalesi, çek veya yolcu onayıyla seyahat çeki olabilir
- İstisna: Olağanüstü haller (grev, terör, meteoroloji) ispatlanırsa tazminat ödemek zorunda değildir.
4. Uçuş Gecikmesi (Tehir) – Md. 7
Yardım Hizmetleri (Md. 10):
Bekleme Süresi Sağlanacak Hizmetler 2-3 saat Ücretsiz içecek (su, kahve) olacaktır.
3-5 saat + Öğün yemeği (kahvaltı/akşam yemeği) verilmelidir.
5+ saat & gece kalma Otel + havaalanı transferi sağlanmalıdır.
Gecikme Süresine Göre Ek Haklar (Md. 7/1):
Madde 7/1, uçuşun belirli sürelerde gecikmesi durumunda yolculara ek haklar sağlar:
- 1500 km’ye kadar uçuşlarda 2+ saat, 1500-3500 km arasında 3+ saat ve 3500 km üzeri uçuşlarda 4+ saat gecikme yaşanması halinde, yolculara ücretsiz yemek, içecek ve iletişim hizmetleri (2 telefon/faks/e-posta) sunulması zorunludur.
- Gecikme 5 saati aştığında ek olarak konaklama ve havaalanı-otel transferi hakkı doğar.
- Gecikme son varış saatini ertesi güne sarkıtırsa, yolcular konaklama + ulaşım masraflarının yanı sıra günlük ihtiyaçlarını karşılayacak yardımlar (örneğin hijyen kiti) talep edebilir.
Bu haklar, özellikle teknik/operasyonel sorunlardan kaynaklanan gecikmelerde yolcuların mağduriyetini azaltmayı amaçlar.
5. Geri Ödeme & Alternatif Uçuş (Md. 9)
- Yolcu 3 Seçenekten Birini Seçebilir:
- Geri ödeme: Kullanılmayan bölümün ücreti + ilk kalkış noktasına dönüş uçuşu.
- En yakın uçuşla son varış yerine ulaşım.
- Uygun tarihte alternatif uçuş.
- Paket tur yolcuları: Tur operatöründen ayrıca tazminat talep edilebilir.
- Havaalanı değişimi: Havayolu transfer masrafını karşılar (Örnek: İstanbul SAW yerine IST’e inerseniz transfer ücretsiz).
6. Özel İhtiyaç Sahipleri (Md. 12)
- Hareket kısıtlı yolcular, refakatçileri & tek çocuklar:
- Öncelikli check-in/biniş.
- Uçağa alınmama/iptal/gecikmede ilk yardım hakkı.
- Refakatçi köpekler ücretsiz taşınır.
7. Tazminat ve Yaptırımlar (Md. 8, 13-14, 20)
- Tazminat hakkı diğer kanuni hakları (TKHK, tazminat davaları) ortadan kaldırmaz.
- Havayolu yükümlülükleri sözleşmeyle sınırlandırılamaz (Md. 16).
- İhlal durumunda: SHGM denetimi + 2920 Sayılı Kanun Md. 143 uyarınca idari para cezası.
9. Yolculara Bilgilendirme Zorunluluğu (Md. 15)
- Check-in alanında Türkçe/İngilizce uyarı tabelası:
“Uçağa alınmama, iptal veya 2+ saat gecikmede haklarınız için check-in kontuarına başvurunuz.”
- Mağdur yolculara yazılı haklar bildirimi zorunludur.
- Görme engelliler için alternatif format (braille, sesli) sağlanmalıdır.
10. Kritik Uyarılar & Pratik Bilgiler
- İspat yükümlülüğü havayolundadır (iptal bildirim zamanı, olağanüstü hal vb.).
- İletişim bilgisi yanlış/eksik verilirse hak kaybı olabilir (Md. 6/6).
- Sınıf düşürme durumunda (Md. 11):
- Bilet farkı iade + mesafeye göre %30-75 ek tazminat ödenmesi gerekir.
- Başvuru yolları:
- Havayoluna yazılı talep yapılabilir. (15 gün içinde yanıt zorunludur.)
- SHGM şikayet (sghm.gov.tr). mümkündür.
- Tüketici hakem heyeti başvurusu yapılabilir.
Uçuş iptali, gecikme ya da uçağa alınmama gibi durumlarda sahip olduğunuz haklar konusunda hukuki destek almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz. Kotan & Gökce Hukuk Bürosu olarak, yolcu haklarınızı etkin şekilde korumak için yanınızdayız.
Not: Haklarınızı bilmek mağduriyeti önler. Uçuş öncesi SHY-YOLCU‘yu okuyun, sorun anında yazılı başvuru yapın ve kanıtları (bilet, boarding pass, e-posta) saklayın.
